Diblomaasiyadda waa habka loo dejiyey ee saameynta ku leh go’aannada iyo hab-dhaqanka dowladaha shisheeye iyo dadyowga iyadoo loo marayo wadahadal, gorgortan, iyo tallaabooyin kale oo dagaal iwm.
Taariikh ahaan, diblomaasiyadda waxaa loola jeedaa dhaqangelinta xiriirka rasmiga ah (inta badan laba geesoodka ah) ee u dhexeeya waddamada madaxbanaan.
Diblomaasiyadda waxaa aragti ahaan lagu qeexaa farshaxanka wada xiriirka ee dhinacyada kala duwan, labada wakiil ee dowladaha, iyo shaqsiyaadka caadiga ah. Xiriirka Caalamiga, diblomaasiyada waa farshaxanka wadahadalada, sameynta xulafo, ka wada hadalka heshiisyada iyo gaarista heshiisyada. Heer bulsho, diblomaasiyadu waxa si fudud loola jeedaa farshaxanka maaraynta iyo la macaamilka dadka si guul leh, iyadoo la adeegsanayo xeelad iyo xirfad si loo hubiyo inaysan jirin cawaaqib-xumo. Mid ka mid ah qeexitaannada ugu fudud ee bartilmaameedka ah ee aan akhriyay waxay ahayd “Diblomaasiyadda waa farshaxanka loo oggolaado qof inuu haysto, jidkaaga”.
Qaabka muuqaalka guud ee caalamiga ah maanta waxaa lagu xardhay wadahadal diblomaasiyadeed, maadaama diblomaasiyadda ay tahay waxa abuura nidaamka dunida. Waa madasha kulmisa hoggaamiyeyaasha adduunka oo isku dayaya inay ku heshiiyaan danaha labada dhinac, ama xalliyaan dhibaatada caalamiga ah. Waa luuqadda guud ee ay wadaagaan Xubnaha Qaramada Midoobay. Waa waxa sameeya ama jabiya isbahaysiga dawladaha. Diblomaasiyadda waa sida adduunka loo maamulo, iyo sida waddamadu u wada xiriiraan. Heshiis kasta oo caalami ah, gole kasta oo Amni ama Gole Guud, qaraar kasta oo caalami ah, sharci kasta, iyo Axdiga Qaramada Midoobay laftiisa, dhammaantood waxay leeyihiin aragti diblomaasiyadeed oo lagu wada xirayo ee ka wada siman dhowrista iyo daba-galka diblomaasiyadda.
Waa kuwaan astaamaha loogu baahan yahay qofka diblomaasiga ah haddii uu rabo inuu ku guulaysto heshiisyada diblomaasiyadeed:
- Dhammaystir Cilmi-baaristaada
Kahor intaadan guda gelin shirka, hubi inaad hayso fikrad guud oo ku saabsan mowqifyada wufuudda kale ee la xiriira ujeedka kulanka, marka lagu daro mawqifka gaarka ah ee ummadaada. Maxay yihiin danaha qarankaaga ama wakiilkaaga, maxayse yihiin dantoodu? Maxaad isaga mid tihiin, iyo kuwa kale? Tani waxay kaa caawin doontaa inaad fiiriso sawirka guud, oo aad udhaqmayso ama inaad si habboon ugu hadashid munaasabadaha kaladuwan ee shirka.
2. Fahan oo qiimeey fikradaha guud ee wafuuda kale
Dariiqa kaliya ee lagu gaari karo wadahadal diblomaasiyadeed oo guuleysta waa iyadoo si dhab ah loo fahmo danaha iyo tabashooyinka dhinaca kaa soo horjeeda. Mar alla markii aad fahanto dooda kaa soo horjeedda, isku day inaad raadsato xalal lagu wada qanco oo aad guddiga ka eegto meel dhexdhexaad ah. Muxuu noqon lahaa xalka qanciya dhammaan? Isku day inaad ku wareejiso dhammaan dhinacyada suurtogalka ah ee u rogi kara danaha weftigaaga.
3. Aqoonso muhiimada ay leedahay nidaamka wadahadalka
Diblomaasiga dhammeystiran wuxuu yaqanaa qalabkiisa ee uu ku shaqo tagi lahaa. Marka aad wadahadal kuwada jirtaan, waxaa loogu baahan tahay qofka diblomaasiga inuu iska illaaliyo muran inuu meesha ka furo. Xoogga saar wufuuda kale rabitaankooda iyo rabitaanka ummada aad matalayso.
4. Hubso Qaaciddada Khudbadaha
Hubso inaad si ixtiraam leh ula hadasho guddiga. Ergooyinka qaar waxay doortaan inay si rasmi ah ugu mahadceliyaan una jiheeyaan kursiga iyagoo leh hadalo ay ka mid yihiin “Kursiga sharaf leh, ergo sharaf leh, Hordhacaani dabcan waa ikhtiyaari, hase yeeshe waa inaad ilaalisaa qurxinta hadalkaaga inta aad khudbadaha jeedinayso. Qaado fursad kasta oo aad kudhaqmi karto si rasmi ah inta lagu jiro waqtiga hadalka; dhaqdhaqaaqyadaas yar ayaa wax weyn ka beddeli kara saameyntaada diblomaasiyadeed.
5. Noqo aqoonyahaanka duubista hadalka iyo mawduuca hadalka
Qaabka aad u jeedinayso khudbadaada iyo sida aad u muujinayso wefdigaaga iyo nuxurka khudbadahaadu waxay labaduba muujinayaan saamayntaada, iyo waliba waxqabadkaaga guud. Xaqiiqda u adeegso khudbadaada, si joogta ah u sheeg wufuudda kale, ku celceli qaar ka mid ah khudbadahaaga gacanta ka hor, isticmaal indhaha, xiriir kalsooni leh oo ilaali luqadda jirka ee ku habboon.
6. Ixtiraam, qadarin, xushmad
Tani waa midda qeexaysa diblomaasiyadda; ixtiraamka dhinacyada waa ixtiraamka naftaada. Hadday mid ka mid ah khudbadahaagu si aan habboonayn ugu wajahan yihiin wefdi, haddii aad isku daydo inaad mowqifkaaga ku sii kordhiso jees jees ama ixtiraam la’aan, waxaad sumaynaysaa booskaaga wakiilnimo. Ogow markasta oo aad ixtiraamto, inbadan ayaad guuleysaneysaa.
7. Samee xulafo
Haa, khudbadaha waa muhiim, laakiin sidoo kale waa inaad diirada saartaa heshiisyada wadajirka ah iyo isbahaysiga guddiga. Raadi xulafo fursad kasta oo aad hesho. Ku heshiiya waxyaabaha caadiga ah, u fidiya kaalmadaada, saaxiib fiicanna la noqo dadka kale, waxaadna yeelan doontaa ujeeddada wadahadalka diblomaasiyadeed.
8. Dhageyso, dhageyso, dhageyso
Inta badan ee aad fahanto wufuudda kale, in badan ayaad guuleysaneysaa, iyo diblomaasiyadda guuleysata ayaad noqoneysaa. Ha ku luminin waqtiga khudbadaha ergooyinka kale adigoo wax kale qabanaya. Dhegeyso eray walba oo qor dood kasta, aqoontani waa waxa aad isticmaali doontid markaad isku daydo inaad hesho heshiis ay wadaagaan wufuudda kale.
9. Xusuusnow Bartilmaameedkaaga
Danadaha qarankaaga ayaa ah danaha ugu muhiimsan oo mudan in la qabto. Diblomaasiyadda waa aalad aad u fiican oo loo adeegsan karo in lagu gaaro himilooyinkaaga. Sidoo kale ixtiraam danaha wufuuda kale adigoo ku guuleysanayo faa’iidooyinka ugu badan ee suurtogalka ah.
10. Go’aammadu Waa Yoolka Ugu Dambeeya
Natiijada shirku waa xalka. Ku xeji, u isticmaal, oo samee wax kasta oo suurtagal ah si aad ugu dhex gasho fikrado badan oo ku jira si aad ugu adeegto ujeeddada siyaasadda arrimaha dibadda. Laakiin, waligaa si aan habooneyn ugu dagaallamin xaqiiqada qodobbada kor ku xusan. Taasi waa waxa lagu kala saaro ergada, diblamaasiga dhabta ah iyo wakiilka ugu fiican.
Xusuusnow, diblomaasiyadda waxay ku saabsan tahay ixtiraam dhab ah, iyo fahamka dhinacyada kale, iyo in si dhab ah la isugu dayo in la helo xalal lagu wada qanco ama waxqabad leh.
Marka xigta ee aad u hogaansanaato qurxinta diblomaasiyadeed, ogoow inaad dhab ahaantii ku tababbaranayso farshaxanimada xeelka dheer oo hal-ku-dheg u ah ilbaxnimo iyo kala dambayn adduunka.
Waxaan jeclaan lahaa inaan arko fikradahaaga! Faallo ka tag oo noo sheeg sida aad u aragto maqaalkan, ama haddii ay jiraan mowduuc gaar ah oo aad jeclaan lahayd inaad ku aragto halkaan.
Waxaa qoray oo qalinka u qaatay, Cabdijabaar Sh. Axmed
